 |
MAMOGRAFİK VE SONOGRAFİK BI-RADS KATEGORİLERİ
Meme kanseri dünyada ve ülkemizde kadınlarda en sık görülen kanser olup tüm kanserler arasında akciğer kanserinden sonra ikinci sıklıkta ölüm nedenidir.
Meme kanserinde mortaliteyi azaltmanın en etkin yöntemi erken tanıdır.
Meme kanseri taraması ve tanısında mamografi hala en yaygın kullanılan, yüksek tanısal değere
sahip bir görüntüleme yöntemidir.
Mamografik taramalarla erken tanı koymanın meme kanseri mortalitesini % 20-70 oranında
azalttığı görülmüştür.
Meme ultrasonografisi noninvaziv, kolay uygulanan, ucuz ve radyasyon içermeyen bir modalitedir.
Radyolojik olarak dens memelerde ve mamografide saptanan lezyonun solid-kistik ayrımında yararlıdır.
Bu nedenle günümüzde mamografinin tamamlayıcısı durumundadır.
Ayrıca palpabl kitlesi bulunmayan ve 35 yaşından küçük kadınlarda primer görüntüleme yöntemi olarak
seçilmelidir.
Meme lezyonlarının erken saptanması yanı sıra, özelliklerinin belirlenerek malignite
olasılığının değerlendirilmesi de tedavide taşımaktadır. Bu nedenle lezyonların tanımlanmasında
ve raporlamada kullanılacak terminolojide standardizasyon gereklidir.
Amerikan Radyoloji Koleji (ACR) tarafından 1993 yılında mammografi
bulgularının raporlamasında kullanılan terminolojiyi standardize etmek amacıyla
bu sistem "Breast İmaging Reporting and Data System" (BI-RADS) (Meme Görüntüleme Raporlama ve Veri Sistemi) adı altında sunulmuştur.
|
|
MAMOGRAFİDE BI-RADS DEĞERLENDİRME
1. BI-RADS terminolojisi:
1 A. Kitleler:
Kitle 2 projeksiyonda da izlenebilen yer kaplayan lez-yona denir. Eğer görünüm tek projeksiyonda izleniyorsa Asimetri olarak isimlendirilmelidir.
Kitleler raporlanırken belirtilmesi gereken özellikler:
|
 |
a. Şekil:
1a: Yuvarlak şekilli kitle
|
|
1b: Oval şekilli kitle
|
|
1c: Lobüle konturlu kitle
|
|
1d: İrreguler: kitle şekli yukarıdakiler ile ifade edilemiyorsa
|
|
b. Sınırlar:
1a: keskin sınır
1b: Gizlenmiş, görünemeyen: Kitle sınırları komşu meme dokusu nedeni ile görünmüyor
|
|
1c: Belirsiz: Kitle sınırında herhangi bir noktada infiltrasyon şüphesi uyandıran belirsiz görünüm var ise. Görünüm komşu meme dokusu tarafından kapanmış olduğunu düşündürmüyor ise.
|
|
1d: Spiküle: Kitle sınırından uzanan radial dansiteler olması
|
|
c. Dansite
O Yüksek dansite
O Eş dansite (meme dokusu ile izodens)
O Düşük dansite: Ancak yağ içermeyen meme dokusuna göre düşük dansitede
O Yağ içeren radyolüsen görünüm
|
|
B-Kalsifikasyonlar
Kalsifikasyonlar tipik olarak benign görünümde ise raporlanması şart değildir.
Ancak başkaları tarafından şüpheli bulunacağı düşünülen benign kalsifikasyonların raporlanması karışıklığı engellemek açısından faydalı olacaktır.
Kalsifikasyonlar ile ilgili yazı meme sekmesi içinde memenin kalsifikasyonları konu başlığı altında anlatılmıştır.
|
|
C. Yapısal distorsiyon
Normal yapının bozulduğu ve kitlenin izlenmediği durumdur. Bir noktadan çıkan radyal spiküler lineer çizgiler şeklinde izlenir. Fokal retraksiyon veya parankim kenarının distorsiyonu şeklinde de izlenebilir. Eşlik eden asimetri, kitle veya kalsifikasyon izlenebilir.
D. Özel durumlar
-Fokal asimetri: Belirgin kitle görünümü oluşturmayan asimetrik dansitedir. Sınırları yoktur ve kitle gibi belirgin değildir. Normal meme dokusu adacığını temsil ederler.
|
|
E. Eşlik eden bulgular:
a. Cilt çekintisi:
b. Meme başı çekintisi: Meme başı retraksiyonu simetrik ise ve eşlik eden bulgu yok ise malignensi düşünülmemelidir.
c. Ciltte kalınlaşma
d. Trabeküler kalınlaşma: Memede fibröz septanın kalınlaşmasıdır (alttaki resimde yeşil ok).
e. Cilt lezyonları: Özellikle nevüsler, tekniker tarafından belirtilmeli ve işaretlenerek çekim yapılmalıdır.
f . Aksiler adenopati: Büyük 2 cm den büyük ve yağlı hilusu bulunmayan lenf nodları araştırılmalıdır.
g. Yapısal distorsiyon: Eşlik eden bulgu olarak izlenebilir.
h. Kalsifikasyon: Eşlik eden bulgu olarak izlenebilir.
|
 TDLU: terminal ductal lobuler unit
AC: akciğer
premammarian zone (premammarian zon)
retromammarian zone (retromammarian zon)
lactifeoz sinus
areola
premammarian fasia
retromammarian fasi
Cooper's ligaman
|
F-Lezyon lokalizasyonu
Lokalizasyon
Saat dilimleri
Dört kadran
Subareolar, santral, aksiler kuyruk
Derinlik
Anterior(premammarian zon), orta (mammarian zon) ve posterior(postmammarian zon) olarak eşit 3 dilime bölünmelidir.
|
|
2. RAPORLAMA
BIRADS ile raporlamada öncelikle incelemeyi gerektiren klinik bilgi verildikten sonra meme parankim yapısı belirtilir.
İzlenen lezyonların morfolojik özellikleri tanımlanır.
Yapılmışsa eski tetkikler ile olan karşılaştırma sonuçları verilir.
Uygun kategoriye yerleştirildikten sonra, kuşku derecesine göre yapılması gerekenler öneriler halinde bildirilir.
|
|
A-Meme parankim yapısı
Bildirilmesindeki amaç mammografik duyarlılık hakkında fikir vermektir.
Tip 1, Yağ dokusundan zengin parankim yapısı (glanduler doku < %25 ).
|
|
Tip 2. Saçılmış fibroglanduler dansiteler (glanduler doku < %25-50 )
|
|
Tip 3. Heterojen dens meme yapısı (glanduler doku yaklaşık %51-75 )
|
|
Tip 4. Çok dens meme yapısı (glanduler doku > % 75
Mammografik duyarlılık 3 ve 4. grupta düşüktür.
B. Bulgunun detaylı tarifi yapılmalıdır:
a. Kitle
Boyut
Morfoloji: şekil, sınır ve dansite
Eşlik eden kalsifikasyon
Eşlik eden bulgular
Lokalizasyon
b. Kalsifikasyon
Morfoloji: Tip, şekil
Dağılım
Eşlik eden bulgular
Lokalizasyon
c. Yapısal distorsiyon
d. Özel durumlar
C. Eğer varsa önceki filmler ile karşılaştırma yapılmalıdır
D. Raporun sonuçlandırılması
Rapor hakında özet bir bilgilendirme sonuç olarak verilmeli ve rapor Bl-RADS değerlendirme kategorileri ile sonuçlandırılmalıdır.BIRADS kategorisine göre öneri yapılmalıdır. Eğer biyopsi öneriliyor ise bildirilmelidir.
|
