BT,CT ANJİOGRAFİ GENEL-hazırlık aşamasında

	ALT EKTREMİTE BT ANJIOGRAFİ Aterosklerotik hastalıkta vasküler yapılarda oluşan fibröz yağ plağı, damar lümenini daraltır ve sekonder tromboza yol açarak değişik derecelerde hipoksik ve iskemik değişikliklere neden olur. Ateroskleroz, oklüzif değişiklikler yanısıra anevrizmal dilatasyonlara da yol açar ve budurum genellikle yaşlı hastalarda görülür. Ateroskeroz, tipik olarak majör dalların ayırım yerlerinde, bifürkasyonlarda ve türbülan akımın bulunduğu yerlerde plak oluşumuna ve daralmalara neden olur. İzole aorta-iliyak oklüzif hastalık, sigara içenlerde ve 40-60 yaş arasında görülür. Femoro-popliteal hastalık ise normalde 60-80 yaş arasında sıktır. Diabet ve kronik renal yetersizlik de aterosklerozu hızlandıran hastalıklardır (resimA). Kronik daralmalarda kolleteral gelişimi sık olup iskemiyi nisbeten azaltır. Alt ekstremitede kollateraller en sık olarak derin femoral arterden gelişirler. Kladikasyon, istirahat ağrısı, ayakta soğukluk, ülserler, iyileşmeyen yaralar, deride kuruma ve atrofi, kas atrofisi, azalmış ısı kronik okluzif hastalığın yaygın klinik bulgularıdır. Akut hastalıkta ağrı, solukluk, parastezi, paralizi, nabızsızlık önemli bulgulardır.
	CTA (CT Anjiografi) Ayak bileğinin yukarısındaki damar bölümlerde kalan damar çaplarındaki daralmaların gradelemesi; Grade 0: normal
	Grade 1: Duvar iregüleritesi ya da damar çapında ılımlı circumscript ≤ 50%, stenosis
	Grade 2: moderate (orta) stenosis ,damar çapında 51–75% daralma
	Grade 3, severe(şiddetli ) stenosis,damar çapında 76–99% daralma
	Grade 4: occlusion. ***grade 2-4 arası damar çapında daralma hemodinamik olarak anlamlıdır. Pedal arterlerde (dorsalis pedis and posterior tibial arteries,bilek altında) ise sadece patent ya da occlude olarak değerlendirilir. plantar arch değerlendirlmez çünkü genellikle CTA da visualize edilemezler. Burada dedektor sayısı da önemlidir. 16 dedektorlü BT lerde genellikle diz altı düzeylerdeki arterlerdeki değerlendirme pedal arterlerde olduğu gibidir. **Kolleteraller: ana damarlarda grade 2 ve daha yüksek stenozlarda ya da stenookliziv hastalıklarda görülür. **Damar duvarında kalsifikasyon varsa MIP de stenoz derecesi iyi değerlendirilemeyeceğinden MPR yapılmalıdır (resim A).Mutlaka aksiyel (kaynak) kesitler değerlendirilmelidir. Resim A, B : Abdomianal aorta ve dallarında yaygın ve şiddetli aterosklerotik kalsifik hastalık izlenmektedir. Yüzeyel femoral arter (superficial femoral artery) de oklüzyon mevcuttur. Popliteal artery, profunda femoral artery ve kolleterallerle rekontrükte olmaktadır. Yine alt ektremite arteryel sisteminde multifokal grade I den grade IV arasında değişen daralmalar izlenmektedir.
	Görüntü ve Veri Değerlendirme (image and Data Evaluation) Tüm olgularda aksiyel plandaki kaynak görüntülerin tamamının değerlendirilmesi mutlaka gereklidir. Bununla birlikte özel bilgisayar yazı- lımları ile ‘multiplanar reformation (MPR)’, ‘curved planar reformation (CPR)’ , ‘maximum intensity projection (MIP)’ veya ‘volume rendering (VR)’ yöntemleri ile iki veya üç boyutlu, değişik planlarda görüntüler oluşturulabilir. Bu görüntüler aksiyel plandaki görüntülerin incelenmesinde gözden kaçan ayrıntıların saptanmasında yardımcı olabilir. Ayrı ca klinisyenler patolojinin kafada daha kolay canlandırılması nedeniyle bu görüntüleri tercih etmektedir. MIP: Maximum Intensity Projection (resim C,D,E); *Bir projeksiyondaki datalardaki en yüksek HU değerlerini gösterir. Diğer bir ifadeyle bu teknikte ekranda 2 boyutta temsil edilecek olan bilgi için projeksiyon hattındaki kesitlerin her birindeki voksellerin taranması sonrası, en yüksek HU olan voksel değerinin ekrana taşınması söz konusudur (Resim D, E, C). MIP' in sınırlılıkları; * Dens kalsifikasyon ya da stentlerde stenoz değerlendirmede elverişli değil. Ancak ince slap MIP ana yol haritası olarak önerilir. **Eğer projeksiyonda kalsiyum ya da kemik varsa kontrastlı damar yerine temsil edilir. Çünkü atenusyon olarak daha yüksektir. Bunda dolayı kemiği elimine eden teknikler vasküler MIP imajlar için zorunludur. *Kemik eliminasyonu için ince slap MIP onemli ve gereklidir (Resim C).
	Surface Rendering (SSD); Objelarin yüzeyi, dış görünüşü hakkında 3D bilgi verir. Objeyi diğer yapılardan ayırır.
	VR : Volum Rendering; • Datadaki kazanılan tüm bilgi kullanılır. Daha büyük işleme gerektirir. • Damar kenarlarını vurgular. *Tüm CTA larda SSD yin yerini almıştır. Kalsifiye plak varlığında rezidüel lümen kemik elimine olmadan MIP, ince slap MIP veya yüzey sunumunda (belirlenemez) değerlendirilemez. Kalsifikasyonların ve kemiklerin eliminasyonunda manuel, ya da otomatik bölümleme (segmentasyon) tekniği kullanılır.
	-------konu ile ilgili YAZI devam edecek-------

KAYNAKLAR:
1. Willmann JK, Baumert B, Schertler T, et al. Aortoiliac and lower extremity arteries assessed with 16–detector row CT angiography: prospective comparison with digital subtraction angiography.Radiology 2005;236(3):1083–1093.
2. Ouwendijk R, Kock MC, van Dijk LC, van Sambeek MR, Stijnen T, Hunink MG. Vessel wall calcifi
cations at multi–detector row CT angiography in patients with peripheral arterial disease: effect on clinical utility and clinical predictors. Radiology 2006;241(2):603–608.
3. New Techniques in CT Angiography. Micheal M at all. Radiographics.2006.