 modifiye edilmiştir. |
KONTRAST MADDE UYGULAMASINDA RİSK FAKTORLERİ VE PROFİLAKTİK ÖNLEMLER:
-Serum kreatinin değeri 2 mg/dl ın üzerinde olan hastalarda, -ağır diyabetus melituste ve -ağır proteinüride kontrast madde kullanılmamalıdır. Bazı faktorlerin varlığında kontrast maddenin yan etki oluşturma riski artar ki bunlara risk faktorlei diyoruz. Risk faktörleri taşıyan hastalarda;
MAJÖR RİSK FAKTÖRLERİ:
MİNÖR RİSK FAKTÖRLERİ:
|
 |
Kontrast
madde alerjisi olanlarda premedikasyon:
1. ilaç
kullanılmayan diğer modalitelere yönlendirme yapılmadır.
2.H1 ve H2
reseptör blokerleri ile premedikasyon:
·
-kontrast
madde uygulamasında yaklaşık 15 dk önce H1 blokeri (Avil, Systral amp)
·
-veya H2
reseptör blokeri Ranitidine 200-400 mg (4-8 ampül ulcuran direkt IV ya da 50 ml %0.9 luk NaCl solusyonu içinde infüzyon
şeklinde verilir )
3. kortikosteroidler
ile premedikasyon:
Premedikasyon
minör reaksiyonları önler ancak major reksiyonlarda etkisizdir.
Anksiyete: telkin yeterli olabilir.
Kalp yetmezliği ve ritim bozukluğunda: Na tuzlarından kaçınılmalı ve kontrast madde yavaş verilmelidir.
Troit CA'lı olgularda iyot depoolarını doldurarak tedavi sansını azalttığını ve yok ettiği için kontrast madde kullanılmamalıdır. Sintiğrafik incelemeler iyot kullanılmımından en az bir ay sonra yapılmalıdır. Troid hormon tesleri en erken iyot kullanımından 1 gün sonra yapılmalıdır.
Gravesli ve hipertroidili hastalarda:
|
| - | İyot gebelerde kullanılmamalıdır (ilk 3 ay kesinlikle kullanılmamalıdır). Emziren annelerde iyot kullanıldıktan sonraki 1 gün boyunca sütünü sağması ve atması,1 kaç gün önceden sağarak biriktirdiği sütü inceleme sonrası 24 saatte kullanılması önerilir. Kan beyin bariyerini bozan tümör veya infakta düşük ozmolariteri kontrast ajan yada meglümin tuzarı tercih edilmelidir. Bronkospazm ve laringeal ödem öyküsü olanlarda meglümin tuzlarından kaçınılmalıdır. Feokromasitomalı hastalarda kontrast maddeler yüksek miktarda katekolamin salınımına yol açarak hiper tansif kırize neden olabilir.alfa adrenerjik blokörlerle(minipress) 1-2 hafta proflaksi uygulandıktan sonra verilmelidir. |
  |
Akut böbrek yetmezliğini artıran faktörler :
Bu gruba dahil hastalara inceleme öncesi hidrasyon yapılmalıdır. Hidrasyon 2 şekilde yapılır. -Emilim problemi ve genel durumu kötü olmayan olgularda inceleme 12-24 saat önce başlayan bir kaç litre sıvı oral yolla verilir(1) (işlem öncesi oral 500 ml ve işlemden sonraki 24 saat içinde 2500 ml su içmeli(7). -Genel durumu pek iyi olmayan ve oral beslenmesi yasak olan olgularda ; Genellikle önerilen miktar hastayı hipervolemiye sokmayacak düzeyde 1 mL/kg/saat SF’dir. (%0.45/0.9). Sıvı verilmesi işlemden 12 saat önce başlamalıdır . İşlemden 12 saat sonrasına kadar buna devam edilmesidir. Kalp yetersizliği ve volüm yükü olanlarda dikkatli olunmalıdır. Gerekirse diüretikle birlikte verilmelidir(1,5,7). Kontrast madde yol açtığı nefropatiyi engellemek için ;
Kontrast nefropatisi birden fazla şekilde tanımlamıştır. Serum kreatinin değerinin 0.5-1.0 mg/dL artması veya bazal kreatinin değerinde %25-50 oranlarında yükselme sıklıkla tanımlamada kullanılmaktadır. Kreatinin değerinin 1.2 mg/dL’nin üzerinde olduğu durumlarda kontrasta bağlı nefropati gelişiminde artış olduğu gösterilmiştir. Serum kreatinin değerinin > 2 mg/dL olduğu durumda kontrast nefropatisi sıklığı %20 düzeyinde saptanmıştırKontrast madde sonrası hastaların bir çoğunda görülen serum kreatinin düzeyindeki artış geçici olmakla birlikte 4-7 günde pik yapar ve daha sonra düzenli biçimde normal düzeyine iner. Kreatin düzeylerinde düşme yerine artış son dönem böbrek hastalığı yönünden anlamlıdır. Cigarroa ve arkadaşları ise nefropati oluşturan maksimum kontrast madde hacmi için özel bir formül önermektedir [(5 x vücut ağırlığı (kg))/serum kreatinini (mg/dL)]. Burada hesaplanan doz ne olursa olsun 300 mL’yi geçmemelidir. Bu formül yüksek ozmolariteli kontrast maddeler için önerilmektedir (6) |
1-Temel Radyoloji Fiziği. TRD. İZMİR ŞUBESİ EĞİTİM SEMPOZYUMLARI. 2004-2005.
2-Kontrast maddeler allerjik reaksiyonlar.Dr.Gürsel Savcı.Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi.
3.4.PET-BT Sempozyumu. PET/BT’de kontrast uygulamaları:Kime, ne zaman ve nasıl?Dr. Akın Yıldız.Akdeniz Üniversitesi.
5.Kontrast Nefropatisi.Ş. Rahmi YILMAZ, Bülent ALTUN. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Nefroloji Ünitesi, ANKARA
6.Cigarroa RG, Lange RA, Williams RH, et al. Dosing of contrast material to prevent contrast nephropathy in patients with renal disease. Am J Med 1989;86:649-52.
7.Kontrast Madde Nefropatisini Önleyici Stratejiler.Üzerine Bir Derleme. Ömer Toprak, Mustafa Cirit
İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Nefroloji Kliniği.Nefroloji Dergisi 2004;13 (3) 111-116
